Wie kernenergie wil, moet stoppen met vlees eten

Na gedurende enkele decennia een informeel moratorium op kernenergie in Nederland, waarin we de twee bestaande voor consumentenstroom bedoelde reactoren langzaam lieten verouderen, lijkt het alsof de ene na de andere politicus ineens een stevige draai maakt en worden plannen voor nieuwe reactoren snel concreter. Degrowth (economische krimp) ziet niemand zitten en ons huidige stroomnet kan de grilligheid van wind- en zonnestroom nauwelijks aan. Dus biedt nucleaire energie met zijn voorspelbare constante stroomlevering, daarin erg lijkend op wat we van de gas- en kolencentrales gewend zijn, een betrekkelijk makkelijke uitweg voor dat lastige CO₂-probleem.

Progressieve partijen als D66 en Volt, zich bewust van naderende verkiezingen, buitelen over hun conculega’s ter rechterzijde heen om hun nieuw gevonden standpunten uit te leggen, gesteund door de Europese commissie, die immers vorig jaar vriend en vijand zo aangenaam verraste door te stellen dat naast aardgas, ook nucleair “duurzaam en hernieuwbaar” zou zijn.¹ Met op de achtergrond een dergelijk, naar natuurkundige maatstaven puur fictief, besluit is het prettig campagne voeren. Bovendien, radioactief afval slaan we al decennia kennelijk zonder problemen op en de ongelukken zijn op de vingers van een hand te tellen. In Frankrijk en andere landen hebben ze talloze centrales die het uitstekend lijken te doen.

Inderdaad lijkt de maatschappelijke discussie rond kernenergie gelijke tred te houden met de politieke bewustwording van deze snelle hack onder de klimaatmaatregelen. Want meer dan dat is het welbeschouwd niet: een manier om te vergeten dat we, zoals UNEP-directeur Inger Andersen in 2022 opmerkte, een systemische verandering van onze samenleving nodig hebben.² En dus lijken we te denken dat we gewoon door kunnen gaan met consumeren en groeien zolang we maar over onze vrees voor kernenergie afstappen. Maar kernenergie van de landelijke 3,4% energieproductie opschalen naar het niveau van wat we nu produceren met gas (39,3%) en kolen (12,2%)³ is ambitieus te noemen.

Laten we even buiten beschouwing houden dat TNO inschat dat de bouw van een enkele centrale zo’n tien miljard euro kost en zeker elf jaar duurt,⁴ dat bij het opschalen van kernenergie ook de afvalopslag moet opschalen en dat te verwachten valt dat het aantal en de ernst van de ongelukken eveneens navenant zullen opschalen. Laten we bovendien buiten beschouwing laten dat de bewezen voorraad van onder huidige technieken te delven uranium toereikend is voor zo’n 230 jaar,⁵ bij alleen de huidige consumptie. Wat we echter lijken te vergeten is dat in de gortdroge zomer van 2022 er 30 van 56 Franse kerncentrales uit stonden en dat de kolencentrales daar het moesten overnemen.⁶ In 2007 gebeurde, bij een hevige droogte in het westen van de Verenigde Staten, hetzelfde. Kerncentrales verbruiken namelijk veel water. Een onderzoek van de Stanford-universiteit uit 2017 rekent voor dat het bij Amerikaanse centrales om een kleine tweeduizend liter per Megawattuur gaat. Mochten we wereldwijd alle stookolie-, gas- en kolencentrales door dat type nucleaire faciliteiten willen vervangen, dan zal daarvoor jaarlijks anderhalf keer een hoeveelheid water ter grootte van Lake Tahoe, het op vijf na grootste meer van de Verenigde Staten, nodig zijn.⁷

Op dit moment stelt niemand dat voor, maar wanneer over 25 tot 30 jaar al die zonne- en windparken, die we nu bouwen, versleten en weinig recyclebaar blijken te zijn, zou dit idee best eens opgeworpen kunnen worden. Hoe dan ook, de toenemende jaarlijks terugkerende waterschaarste in Europa en de rest van de wereld maakt kerncentrales dus kwetsbaar. Wat dat betreft lijken ze dus zeker nu geen voor de hand liggende keuze. Op wereldniveau valt daar trouwens wel iets aan te doen. Kerncentrales zijn niet de enigen die water verbruiken. Vleesrunderen bijvoorbeeld zijn wereldwijd verantwoordelijk voor 33% van het waterverbruik, gevolgd door melkkoeien en varkens (beide 19%).⁸ Nou is het Nederlandse vee, door het eten van krachtvoer, een stuk minder dorstig dan hun buitenlandse lotgenoten, toch lijkt het dus voor de hand te liggen dat, wanneer we bewuster om willen gaan met drinkwater, het afschaffen, of sterk terugbrengen, van de vleesindustrie een grote enabler voor kernenergie zou kunnen zijn. En anders is er altijd nog degrowth.

1. Anna Maria Merlo. „EU Labels Gas and Nuclear as ‘Sustainable,’ Betraying Climate Promises”. In: Il Manifesto (2022). ↩︎
2. UN Environment Programme. Plastic Pollution. https://www.unep.org/plastic-pollution. [Online; gezien 2 september2022]. 2022. ↩︎
3. CBS Statline. Elektriciteit en warmte; productie en inzet naar energiedrager (2023) URL: https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/80030ned/table?ts=1695556682415 ↩︎
4. Milieu Centraal. Kernenergie (gezien 2023) URL: https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/energiebronnen/kernenergie/ ↩︎
5. Steve Fetter. How long will the world’s uranium supplies last? In: Scientific American (2009) URL: https://www.scientificamerican.com/article/how-long-will-global-uranium-deposits-last/ ↩︎
6. Herman Damveld. Kerncentrales, klimaatcrisis en water. In: Laka (2022) URL: https://www.laka.org/nieuws/2022/kerncentrales-klimaatcrisis-en-water-17171 ↩︎
7. John Henry Styles III. Nuclear Power Plant Water Usage and Consumption. Submitted as coursework for PH241, Stanford University. URL: http://large.stanford.edu/courses/2017/ph241/styles2/ ↩︎
8. Vegetariërsbond. Watergebruik van producten. (2021) URL: https://www.vegetariers.nl/organisatie/artikelen-blogs/watergebruik-voor-plantaardige-en-dierlijke-producten ↩︎